वि.सं. १९८९ मा इलामको फिक्कलमा जन्मिएका भुटानी सन् १९४० को दशकमा भारतको मुम्बइबाट फिल्मी क्षेत्रमा प्रवेश गरेका थिए । नेपाली सिनेमामा द्वन्द्व कला र निर्देशन भित्र्याउने श्रेय पाएका भुटानीको नेपाली रजतपट यात्रा वि.सं. २०३२ सालमा तत्कालिन शाही नेपाल चलचित्र संस्थानको लागि स्व. प्रकाश थापा निर्देशित चलचित्र मनको बांधबाट सुरु भएको थियो भने थापा निर्देशित अर्को चलचित्र ‘जीवन रेखा’ बाट द्वन्द निर्देशकको रुपमा स्थापित भएका थिए ।
किन दिईएन नागरिकता ?
लामोसमयदेखि आन्द्राको क्यान्सर रोगबाट पीडित भुटानीले लामो समय नेपालमै रहेको, आफू नेपाली नै भएको र जीवनको अन्तिम समय सम्म नेपाली भएर अर्थात् नेपाली नागरिकता लिएर मर्न चाहेको बताए पनि उनको यो सपना भने अधुरै रहृयो । इलामको फिक्कलमा जन्मिएका उनले परिवारको सदस्य कोही नभएकाले नागरिकता प्राप्तीका लागि आवश्यक कागजातको अभावमा बंशजको आधारमा नागरिकता प्रदान नगरेको देखिन्छ । यस्तै जन्मको आधारमा नेपालमा नागरिकता दिने कानुन नभएकाले भुटानीलाई नागरिकता प्रदान गर्न नसकिएको तत्कालिन प्रमुख जिल्ला अधिकारी लक्ष्मी प्रसाद ढकालले बताएका थिए । तर ढकालले केही प्रमाण पत्रको आधारमा भुटानीलाई अंङ्गीकृत नागरिकता भने दिन सक्ने बताए पनि अङ्गीकृत नागरिकताको सम्बन्धमा कलाकारहरूले कुनै चासो नदिएकाले पनि भुटानीको नागरिकता प्रक्रिया अन्योलमै रहन पुगेको उनको राय थियो ।
नामको कथा
उनको खास नाम गोपाल तामांङ थियो । इलाममा जन्मिएका तामाङ नेपाली भए पनि आफ्ना काकाको साथमा बङ्गलादेश पुगेर त्यहाँ मजदुरी गर्दै रहँदा सिनेमा क्षेत्रप्रति आकर्षित भएर भारतको मुर्म्बई पुगेका थिए । भारतिय सिने क्षेत्रमा रहँदा नै नेपालमा फिल्म बनाउने उद्देश्यले प्रकाश थापाको साथ नेपाल फर्किंएका थिए । आफुलाई द्वन्द्वकला सिकाउने भुटानी गुरुको सम्मानमा नामको पछाडि लेखिएको भुटानी नै उनको परिचय बन्न पुग्यो ।
आन्द्राको क्यान्सरबाट पीडित कलाकार गोपाल भुटानीको २०६७ मंसिर ७ मंगलबार बिहान ११ बजे उपचारका क्रममा जनमैत्री अस्पताल, बालाजुमा ७८ वर्षको उमेरमा निधन भएको थियो ।
सामाग्री स्रोत : तस्बिरमा नेपाल
Thumbnail image : Rajendra Lama’s Facebook wall
